BİLİŞİM TEKNOLOJİLERİNİN TEMELLERİ

7. DIŞ DONANIM BİRİMLERİ

Bilgisayarın doğrudan bir parçası olmayan ancak bilgisayara daha sonradan çeşitli portlar vasıtasıyla bağlanan cihazlara dış donanım birimleri ismini veriyoruz. Klavye, fare, monitör, yazıcı, kart okuyucu gibi donanım birimlerini dış donanım birimlerine örnek olarak verebiliriz.

GİRİŞ BİRİMLERİ

KLAVYE

Çeşitli menülere erişmek, yazı yazmak, kısa yol tuşlarını kullanmak ve onay kutularında seçim yapmak gibi amaçlarla kullanılan klavye, bilgisayar tarihinin en eski donanım ögelerinden biridir. Öyle ki bilgisayarlarda kullanım kolaylığı sağlayan fare henüz icat edilmemişken klavyeler tek başlarına veri girişi yapmak amacıyla kullanılmaktaydı.

KLAVYENİN YAPISI ve ÇALIŞMASI

kauçuk yapıya sahip anahtarın çalışma prensibi ile ilgili görsel sonucu

Bu kısa devre matris yapıda bazı kollardan akım geçişine neden olacak ve bu akım klavye devresi tarafından algılanacaktır. Klavye devresi küçük bir bilgisayar gibi davranarak tuşun basıldığı konuma ait kodları sahip olduğu hafızadan (ROM) bularak PS/2 arayüzü üzerinden bilgisayara gönderir. Bu hafıza, tuşlara karşılık gelen kodları (character map) tutar. Klavyeler, tuşa basıldığında bilgisayara kod gönderirken bırakıldıklarında da farklı bir kodu benzer şekilde bilgisayara gönderirler.

KLAVYE ÇEŞİTLERİ

Q ve F olmak üzere iki çeşit klavye vardır. Farkları, sadece harflerin yerlerinin değişikliğidir. Klavyenin en sol üstündeki karakter ne ise (F ya da Q) klavye ona göre isimlendirilir.

klavyenin iç ve dış yapısı ile ilgili görsel sonucu

KLAVYE BAĞLANTILARI

klavye bağlantı noktaları ve dönüşüm adaptörleri ile ilgili görsel sonucu

Dönüştürücüler yardımıyla USB ve PS/2 bağlantı noktaları arasında dönüşüm yapılarak bağlantı yapılabilir.

Bunlardan başka kablosuz klavye tipleri vardır. Bu tip sistemleri kurmak için klavyeye verici, porta ise alıcı takılır. Kızıl ötesi (IR) ışıkla çalışanlar ve radyo dalgaları (RF) ile çalışanlar diye iki grupta toplanabilir. IR klavyede alıcı ve verici birbirini görmek zorunda ama RF klavyelerde bu zorunluluk yoktur. Kablosuz klavyeler çalışması için pile gereksinim duyar.

kablosuz klavye fiyatları ile ilgili görsel sonucu

FARE

Grafik ekranda imleci (cursor) istenen konuma getirmek ve komutlar vermek için kullanılan donanımbirimidir. Standart olarak bir farede üç adet düğme (sol, orta, sağ) bulunur. Optik, lazer ve mekanik (toplu) çeşitleri vardır. Optik ve lazer fareler alt taraftan kırmızımsı bir ışık yayar. Mekanik çeşit ise altta dönen ağır bir topa sahiptir ve çabucak tozlanarak hareketi engelleyici kirler yatay ve düşeyde dönebilen disk millerine yapışabilmektedir.

Farenin sol tuşuyla genellikle çift tıklama, bir dosyayı tutup sürükleme ve menü seçeneklerini işaretleme gibi faaliyetleri gerçekleştirirken sağ tuşu kullanarak da işletim sisteminin veya programların sağ tuş içerik menülerini açabilirsiniz. Kaydırma tekeri ile sayfalarda yukarı veya aşağı doğru hareket edebilirsiniz.

FARENİN YAPISI ve ÇALIŞMASI

Fareler yapı olarak ikiye ayrılır:

Mekanik fareler Bu tip farelerde yatay ve düşey kaydırıcıya serbest dönebilen topun sürtünmesi ile fare hareketi algılanır. Kaydırıcılar üzerinde delikler bulunan disklere sahiptir. Disklerin önünde ve arkasında optik (IR) alıcı ve vericiler vardır. Topun hareketi ile dönen disk, vericinin yaydığı ışığın alıcıya ulaşırken kesikli olmasını sağlayacaktır. Alıcının ışık aldığı anlar sayılarak farenin hangi eksende ne kadar ilerlediği hesaplanarak bilgisayara gönderilir.

mekanın tarihi içten ve dıştan görünümü ile ilgili görsel sonucu

Optik ve lazer fare Bunlar kendi aralarında benzer yapıya sahiptir, sadece aydınlatma ışığı farklıdır. Optik fareler aydınlatma için LED ışığı kullanırken lazer fareler lazer ışınını kullanır. Lazer, yüzeydeki daha fazla ayrıntıyı gösterebilme kabiliyetine sahiptir. Farenin hareket ettiği yüzeyden alınan görüntüler işlenerek DSP (digital signal processing) devreleri yardımıyla hangi yönde hareket ettiği saptanır. Yüzeyden alınan her bir resim işaret işleyiciye gönderilir. İşaret işleyici devre, farenin hareket hızına ve yönüne, resimleri karşılaştırarak karar verir.

KABLOSUZ (WİRELESS) FARE

Bu tip sistemleri kurmak için fareye verici, porta ise alıcı takılır. Kızıl ötesi (IR) ışıkla çalışanlar ve radyo dalgaları (RF) ile çalışanlar diye iki grupta toplanabilir. IR klavyede alıcı ve verici birbirini görmek zorunda ama RF klavyelerde bu zorunluluk yoktur.

FARE ÇEŞİTLERİ

Fareleri çalışma şekillerine göre mekanik ve optik olmak üzere ikiye ayırabiliriz.

optik ve mekanik farenin ile ilgili görsel sonucu

Mekanik fareler: Fare hareketini algılamak için farenin alt kısmında bulunan bir top kullanılır. Zamanla bu topun kirlenmesinden dolayı farenin hareketleri algılaması yavaşlayacağı için temiz tutulmalıdır.
Optik ve lazer fare: Fare hareketini algılamak için top yerine optik farelerde LED ışığı, lazer farelerde ise lazer ışını kullanılır. Bu nedenle hem kirlenme olayı ile karşılaşılmaz hem de fare hareketleri daha duyarlı bir şekilde algılanır. Lazer farelerde kullanılan lazer ışığı sayesinde daha yüksek çözünürlüklü hareket algılama sağlanır.

Fareleri bağlantı şekillerine göre kablolu ve kablosuz olmak üzere ikiye ayırabiliriz.

Kablolu fare: Fare ile bilgisayar arasındaki bağlantı bir kablo vasıtası ile sağlanır.
Kablosuz (wireless) fare: Fare ile bilgisayar arasındaki bağlantı kablosuz vericiler ile sağlanır. Kablosuz fareler, bilgisayara doğrudan bağlanmaması nedeniyle uzaktan kullanılabilirlik ve portatiflik sağlar. Kablosuz fareler, çalışması için pile gereksinim duyar.

FARE BAĞLANTILARI

Farenin kasaya bağlanacağı portu gösterir. Fare, PS/2 ve USB olmak üzere iki bağlantı noktası üzerinden bilgisayara bağlanır.

fare bağlantı noktaları ve dönüşüm adaptörleri ile ilgili görsel sonucu